بهینه سازی مصرف منابع آب در تولیدات کشاورزی

موضوع : بهینه سازی مصرف منابع آب در تولیدات کشاورزی

توضیح : این فایل به صورت ورد و آماده چاپ می باشد

مقدمه
استان خراسان با مساحتی حدود ۳۱۳۰۰۰ کیلومتر مربع حدود ۲۰ ٪ خاک کشور را تشکیل می دهد . متوسط بارندگی استان به میزان ۱۶۰ میلیمتر برآورد شده است که بین ۸۰ میلیمتر در جنوب و۴۰۰  میلیمتر در شمال استان  متغیر است . میزان متوسط بارندگی در استان تقریبا معادل ۶۴ ٪بارندگی کشور است و ۱٨ ٪ بارندگی جهان است .
 بنابراین خراسان جزء مناطق خشک کشور بشمار می آید و استحصال آب نقش حیاتی در زندگی مردم دارد .
میزان آب استحصال شده از منابع آبهای سطحی و زیر زمینی معادل ۹⁄۱۱ میلیارد متر مکعب می باشد که از این مقدار ۲⁄۹ میلیارد متر مکعب از منابع زیرزمینی و           ۳ میلیارد متر مکعب از منابع سطحی مورد استفاده قرار می گیرد .
 علاوه بر آن حدود ۵⁄۱ میلیارد مترمکعب از جریانهای سطحی از مرزها خارج یا وارد کویر می گردد لذا استان خراسان در زمینه منابع آب و مدیریت بر آن نیاز به سرمایه گذاری بیشتری دارد .
 از طرفی بالاترین میزان برداشت از منابع آبهای زیرزمینی کشور از دشتهای خراسان انجام میگیرد و ۳۱ ٪ دشتهای ممنوعه کشور در این استان قرار دارد .همین امر باعث ایجاد دغدغه هایی  برای مسئولین  در جهت تامین آب شرب شهرستانهای استان شده است .
به همین جهت باید برای جلوگیری از ایجاد بحران، برنامه هایی مدون درزمینه استفاده بهینه از آب دشتهای استان انجام پذیرید .
در این پروﮊه سعی شده است با توجه به سطح زیر کشت بهینه ای که بر اساس الگوی کشت و دیگر عوامل موثر، بدست می آید به همراه آن سیستم استفاده بهینه ازآب نیز معین شود و در نتیجه توجیه اقتصادی با تجزیه و تحلیل اطلاعات ، مطالعه و بررسی گردیده و نتیجه آن مشخص گردد.
فصل اول
 برنامه را می توان دستور کاری برای عملیات و فعالیت آینده دانست .و با توجه به گسترش جغرافیایی ممکن است منطقه ،استان یا کشور را در بر بگیرد .
  همچنین برنامه ها دارای اهدافی هستند که می توانند بر اساس نیازهای اصلی جامعه اولویت بندی ، سپس بررسی و انتخاب گردند.
۱−۱مراحل برنامه ریزی
می توان مراحل مختلف برنامه ریزی را به شکل زیر بیان نمود .
الف: تعیین هدف و تشریح اهداف اصلی و فرعی:
 بطورکلی هر برنامه ای دارای هدف یا اهدف اصلی می باشد و برای نیل به آنها با توجه به محدودیتهای اجتماعی سیاسی فرهنگی اقتصادی  کوتاهترین راه حلهای مساله تشریح می گردند .
ب: شناخت مساله و تشریح آن:
 در این مرحله قسمتهای مختلف مساله و هدف شناخته شده و رابطه بین مساله و محیط شامل نیازها امکانات وسایل منافع هزینه ها درآمدها موانع و محدودیتها تشریح می شود .
ج:شناسائی راه حلها و ارزیابی اثرات طرح:
شناسائی راه حلهای مختلف و ارزیابی اثرات هر یک از آنها ، بعمل آمده و تخمین هزینه ها و تاثیرات آتی هر راه حل جهت وصول به اهداف مورد توجه و بررسی قرار می گیرد .
به عبارتی می توان گفت در این مرحله شناخت گزینه ها و گزینه یابی صورت میگیرد.
د: تحلیل گزینه ها و انتخاب بهترین گزینه :
در این مرحله معیارها وروشهای مقایسه گزینه ها و ارزیابی قطعی تاثیرات طرح صورت میگیرد و باید کوشش نمود که بهترین راه حل یا برنامه برای رسیدن به هدف نهایی انتخاب شود .
 برای ارزیابی و انتخاب بهترین گزینه ، اثرات هزینه پروزه های کوتاه وبلند مدت ملاحظه شود و توجه به راه حلهای مختلفی که برای نیل به هدف وجود دارد ، ارزیابی های لازم توسط تصمیم گیران صورت گرفته و بهترین راه حل انتخاب گردد.
ﻫ: انتخاب روش کار:
جزئیات عملیات مختلفی که در طرحهای انتخابی باید صورت گیرد ، کاملا بررسی می شود و برای هرقسمت برنامه ، منابع مورد لزوم اختصاص یافته و ضمن رعایت ترتیب فعالیتهای برنامه لازم است هماهنگی بین فعالیتهای گوناگون هر قسمت برنامه ایجاد شود .
هماهنگی بین اهداف و منابع
بین اهداف و منابع و امکانات می بایست هماهنگی ، تناسب و تعادل لازم وجود داشته باشد و در صورت عدم هماهنگی بین آنها ، به احتمال زیادبرنامه دچار تنگنا شده و اجرا نخواهد شد و بروز اینچنین تنگناها در حین اجرای برنامه باعث می گردد که برنامه از مسیر خود خارج گردیده و ممکن است حتی گاهی درست در جهت عکس هدفهای اولیه حرکت کند .
هماهنگی در زمان اجرای برنامه
این امر موجب می شود مشکلی در زمان اجرا و بهره برداری قسمتهای مختلف برنامه بروز نکند چون تاخیر در اجرای هر قسمت از برنامه باعث عقب افتادگی در قسمتهای دیگر می شود . 
هماهنگی در رعایت حق تقدم اجرای برنامه
رعایت حق تقدم و تاخیر در قسمتهای مختلف برنامه از نظر اجرا و بهره برداری دارای اهمیت لازم می باشد و اگر هماهنگی در این زمینه به نحو مطلوب انجام نگیرد باعث ایجاد مشکلات عدیده ایدر زمان اجرا وبهر برداری از مجموعه برنامه خواهد شد .
و: بهینه سازی برنامه:
بهینه سازی برنامه به مفهوم توزیع مناسب منابع و امکانات و انتخاب صحیح وسایل اجرای برنامه،بنحوی که بیشترین فایده از لحاظ برآورد هدفها و کمترین صرف زمان ،امکانات و منابع بدست آید .
امروزه عمل بهینه سازی بوسیله ابزارهای ریاضی و بکارگیری کامپیوتر انجام میشود.
شش مرحله فوق جزء مراحل برنامه ریزی در بخش شناخت و بررسی مطالعات طرح می باشد و دو مرحله ۱ـ اجرا  ٢ـ مدیریت بهره برداری و ارزیابی ، به شش مرحله فوق به عنوان مراحل هشتگانه برنامه ریزی می گردد و حال به بخش دیگری از فرآیند برنامه ریزی بنام سطوح برنامه ریزی می پردازیم .
۱ −٢ سطوح برنامه ریزی
سطوح مختلف برنامه ریزی بشرح زیر می باشد :
الف : برنامه ریزی در سطوح کلی :
برنامه ریزی در سطح کلی ، ابزاری سیاسی جهت ایجاد و حفظ هماهنگی بین برنامه های بخشهای مختلف و مناطق و استانها و از طرفی با کل منابع اقتصادی کشور می باشد .
 تهیه و بکارگیری چهار چوب برنامه کلان در برنامه ریزی، ارتباط کلی و منطقی برنامه های بخشهای مختلف را برقرار نموده و یک برنامه کلی انسجام یافته و هدفدار ومتناسب با منابع اقتصادی کشور ارائه می دهد .
ب: برنامه ریزی در سطح بخشها :
اقتصاد کشو،ر به چند بخش اصلی تقسیم می شود که هر بخش به تعدادی بخش فرعی تقسیم میگردد، بنحوی که جمع بخشهای فرعی، بخش اصلی را تشکیل داده و جمع بخشهای اصلی ، کل اقتصاد کشور را شامل می شود .
 برنامه ریزی در سطح بخشها ، منابع محدود مانند سرمایه نیروی انسانی ، سرمایه مالی و... را بشکلی بین بخشها توزیع می نماید که هدفهای آنان از حیث تولید ، مصرف ، سرمایه گذری ، واردات ، صادرات و اشتغال تحقق یابد.
ج:برنامه ریزی طرحها :
در برنامه ریزی طرحها غالبا ابعاد اجرایی برنامه مانند زمان شروع و انجام طرح، محل اجرا و مجری طرح معین می شود و طرحها ممکن است جزء طرحهای ملی ویا منطقه ای یا استانی باشد .
د:برنامه ریزی منطقه ای:
 کل اقتصاد کشور را میتوان به مناطق جغرافیایی یا استانی نیز تقسیم نمود در اینصورت برنامه کلان بر حسب بخشها و مناطق تفکیک می شود در اینگونه برنامه ریزی از برنامه هر بخش سهم هر منطقه تعیین شده و جمع برنامه مناطق با برنامه ملی و بخشها هماهنگ و سازگار است .
ﻫ: توزیع جغرافیایی جمعیت:
 در برنامه ریزیها به توزیع جمعیت باید توجه شود و از مسائلی که در این مورد از برنامه ریزی مطرح می شود نباید به سادگی چشم پوشید .
و: برنامه های کوتاه ، میان و بلند مدت:
 از نظر دوره زمانی برنامه ها به سه دسته کوتاه مدت (یکساله ) میان مدت (۵ تا ۷ ساله) وبلند مدت ( ۱۵تا ٢۵ ساله ) تقسیم میگردند.
    ۱− ۳ اصول کلی برنامه ریزی
همانطور که قبلا گفته شد ، برنامه ریزی یک فرآیند مستمر و دائمی می باشد . بگونه ای که مراحل مختلف برنامه بر یکدیگر اثر می گذارد و کمبود اطلاعات و آمار موثق ، این اثر گذاری را در تمام سطوح برنامه ریزی افزایش می دهد .
 این اثر گذاری لزوم استفاده بهتر و بیشتر از اطلاعات و آمار موجود را ایجاب می نماید و کمبود آن از کارائی و قابلیت اطمینان برنامه ها خواهد کاست .
 اولین اقدام در برنامه ریزی ، تعیین هدفها و سیاستهای کلی اقتصادی ، اجتماعی و فرهنگی است و این اهداف توسط مدیران جامعه برای بیان جهت گیریهای حرکت نظام اقتصادی – اجتماعی ارائه می گردند.
در برنامه ریزی شناسائی هر چه دقیقتر و کاملتر جامعه ضروری بنظر می رسد تا بر اساس این شناخت بتوان الگوی مناسبی با توجه به واقعیتهابنا نهاد و نتایج را با بیانی ساده اخذ و به نظر خواهی گذاشت و نظرات ارائه شده را بطور جدی مطالعه و بررسی نمود .
فهرست مطالب
مقدمه
فصل اول:
مراحل برنامه ریزی 
سطوح برنامه ریزی  
اصول کلی برنامه ریزی    .
فصل دوم:
ضرورت برنامه ریزی و توسعه منابع آب   
اهداف کلی برنامه ریزی   
زمینه های مختلف برنامه ریزی   
مصارف خانگی ،شهری ،صنعتی  
آبیاری و تامین نیازهای کشاورزی   
کنترل سیلاب 
تنظیم و کنترل کیفیت آب   
فرآیند برنامه ریزی و توسعه منابع آب   
ویژگیها و برخی مشخصات برنامه ریزی توسعه منابع آب 
فصل سوم:
تعاریف و مفاهیم   
معیارهای ارزیابی اقتصادی طرحها   
تجزیه و تحلیل منافع و هزینه های طرح    
فصل چهارم:
وضعیت منابع آب کشور 
خالص نیاز آبی گیاه     
خالص آب مورد نیاز   
راندمان آبیاری    
جمع آب استحصالی   
الگوی کشت   
قیمت محصولات  
ضرایب حق النظاره   
محاسبه نیاز آبی    
منابع و ماخذ  
جداول و ضمائم