روشهای یاددهی و یادگیری

موضوع : روشهای یاددهی و یادگیری

توضیح : این فایل به صورت ورد و آماده چاپ می باشد

مقدمه:
علم داشتن،به عبارتي به معناي داشتن اطلاعات است . يعني كسي را كه اطلاعات زيادي را درمغزخود جا داده است ، عالم مي شماريم . اما اگر دقيق ترشويم و بخواهيم بدانيم كه آن دانستني ها چگونه حاصل آمده اند، ناچاريم به روش علم هم توجه كنيم . محصول علم چيزي است كه دانشمندان درپي آن هستند واين محصول را بايد نتيجه ي تلاش ايشان درراه رسيدن به آنها محسوب داشت . واقعيت هاي علمي تغيير پذيرند ، پس دانشي كه ما امروز به
دانش آموزان خود مي دهيم  ، شايد در آينده به كارشان نيايد و بهتر است به جاي ارائه ي اطلاعات علمي به صورت خام به دانش آموزان ، به آنها راه رسيدن به اين علم را آموزش دهيم.
هرفرد ، درراه رسيدن به اطلاعات جديد به يك سلسله از مهارت ها نياز دارد تا با اتكا به اين مهارت ها خود به كشف علم بپردازد. ايجاد و تقويت اين مهارت ها در دانش آموزان با توانايي آنها تلفيق مي شود و همين امر باعث عميق تر شدن  يادگيري آنها خواهد شد .
روش هاي ياددهي و يادگيري
كار و بحث گروهي
 امروزه در دنيا، هيچ كاري در زمينه هاي علم ، فناوري ، اقتصاد و حتي فكروانديشه ، به صورت فردي انجام نمي شود. كارگروهي يكي از روش هاي اصلي تدريس در كلاس علوم است وضرورت دارد كه  دانش آموزان را به كارگروهي واداريم .
كاروبحث گروهي ، در عين اينكه يك روش آموزشي است ، براي ما هدف نگرشي بسيارمهمي تلقي مي شود كارگروهي فرصت ايجاد نگرش هاي مثبت نسبت به مدرسه و علم را در اذهان دانش آموزان به وجود مي آورد و تعامل عاطفي را بين آنها تقويت مي كند .
انسان موجودي اجتماعي است . كار و بحث گروهي ، دانش آموزان را با مشكلاتي كه بر سر راه زندگي اجتماعي آنها در بزرگسالي وجود دارد ، آشنا مي سازد و راه مقابله با مشكلات رابه آنها مي آموزد . در واقع ، اين تمريني كوچك براي رسيدن به زندگي اجتماعي بهتر است . درجريان كار گروهي ، دانش آموزان جدا از تجربه اندوزي در تقسيم كار و مسئوليت ، تجربياتي نيز درزمينه ي مديريت و سازماندهي فعاليت ها به دست مي آورند .
شركت دركاروبحث گروهي باعث ايجاد يادگيري عميق تروماندگارترمي شود.
در حال حاضر، در كلاس هاي علوم به دانش آموزاني برمي خوريم كه در يك زمينه ي خاص داراي اطلاعات زياد و حتي بيشترازمعلم هستند. اين اطلاعات ممكن است از طريق ديدن يك فيلم ، مطالعه ي يك كتاب و حتي مسافرت و تجربه ي عملي كسب شده باشد. در بحث گروهي ، معلم با ايجاد فضاي بحث گروهي ، كلاس را ازاطلاعات اين دانش آموزان بهره مند مي كند و در عين حال ، اين افراد نيز تشويق مي شوند.
در بحث و كارگروهي ، معلم بايد مراقب باشد تا هيچ كدام از دانش آموزان منزوي و گوشه گير نباشند و همه مشاركت كنند. كار گروهي روحيه ي همفكري ، همياري و همدلي را در             دانش آموزان افزايش مي دهد و جلوي رقابت ناسالم را مي گيرد.
تعداد افراد گروه با توجه به نوع فعاليت متفاوت است و به امكانات كلاس و سن دانش آموزان هم بستگي دارد . همچنين ، تقسيم كار باعث ايجاد انگيزه و پويايي در گروه مي شود . معلم بايد مراقب باشد تا درحين انجام كار گروهي ، دانش آموزان ازموضوعي كه بايد در مورد آن بحث كنند و كار گروهي انجام دهند منحرف نشوند و در صورت انحراف ، بايد آنان را با روش هاي مناسب به سوي هدف اصلي سوق داد.
در كار و بحث گروهي،هدف اصلي انجام كار به صورت گروهي است ، نه به صورت انفرادي در گروه.يك مشكل اصلي در كار گروهي ، شكل آرايش  صندلي ها و نيمكت هاي كلاس است . تغيير آرايش كلاس و يا تشكيل كلاس در محيط خارج از كلاس ، فرصت هاي مناسب و جذابي را براي يادگيري بهتر فراهم مي سازد.
به عنوان نكته ي آخر در اين بحث متدكر مي شويم كه در اي روش نيز بايد جلوي افراط و تفريط را گرفت . انجام كار گروهي نبايد به معني نفي و فراموش كردن آن دسته از فعاليت هاي انفرادي باشد كه روحيه ي اتكا به نفس را پرورش مي دهند.    
روش بارش مغزي
يكي از روش هاي معمول در كار گروهي روش(( بارش مغزي))است.در اين روش معلم موضوعي را تعيين مي كند كه مطالب آن عيناً در كتاب نيامده است. موضوع هاي انتخاب شده بايد طوري باشند كه دانش آموزان درمورد آن اطلاعاتي ، ولو اندك داشته باشند.موضوع هايي كه دانش آموزان هيچ اطلاعاتي ازآنها ندارند ، مناسب نيستند .
پس ازطرح موضوع ، بايد دانش آموزان به تبادل اطلاعات در گروه هاي خود بپردازند. البته ، معلم بايد با يك سلسله سؤالات بحث را كنترل و هدايت كند . پس از بحث گروهي ، بايد پاسخ هاي افراد و گروه ها را جمع بندي كرد. در اين مرحله مي توان از تخته ي كلاس استفاده كرد. در اين روش ، پاسخ ها رفته رفته تكميل مي شوند و دانش آموزان  دردانش يكديگر سهيم             مي شوند . بعلاوه ، معلم انرژي زيادي صرف نمي كند و فقط ، ضمن هدايت بحث ، در مواردي كه دانش اموزان هيچ اطلاعاتي ندارند ، كاستي را برطرف مي سازد و بحث را ادامه مي دهد.
پرسش و پاسخ
يكي ديگر از روش هايي كه مي توانيم در كلاس درس پي بگيريم تا به سمت يادگيري فعال برويم ، روش ((پرسش و پاسخ)) است .
در يك كلاس فعال و خوب علوم ، هم دانش آموزان مي پرسند و هم معلم ؛هم دانش آموزان پاسخ مي دهند و هم معلم . اما نكته ي اساسي چگونه پرسيدن و چگونه پاسخ دادن است .
پرسش هاي ما ، درواقع ، بازتاب ميل دروني ما نسبت به فهميدن و دانستن است . اصولاً منشا توليد علم و دانش بشررا مي توان همين كنجكاوي و ميل دروني دانست .
اهميت روش پرسش و پاسخ در آموزش علوم تا به آن حد است كه از آن به عنوان يكي از روش هاي مهم آموزش علوم نام مي برند و به روش سقراطي معروف شده است كه ريشه ي تاريخي نيزدارد . درروش سقراطي مربي مي كوشد ، يادگيرنده را با پرسش هاي هدفدار، به سمت فهم مطالب مورد نظر هدايت كند .
به خاطر اهميت اين روش و ترويج به كارگيري آن در كلاس علوم ، ما بايد درباره ي چگونگي پرسش و پاسخ اطلاعات كافي داشته باشيم.اصولاَ پرسش ها به چند دسته تقسيم مي شوند :
 پرسش هاي تمركز كننده :توجه  دانش آموزان را به موضوع فعاليت جلب مي كند . مثلاً وقتي معلم از دانش آموزان مي خواهد تا مشاهده كنند و پاسخ دهند كه چه مي بينند ، چه مي شنوند  چه لمس مي كنند و يا آنكه دو چيز را مقايسه كنند ، اين پرسش ها سبب مي شوند كه          دانش آموزان  فعاليت ها را دقيق و هدفدار انجام دهند .
پرسش هاي مربوط به شمارش و اندازه گيري: پرسش هايي هستند كه باعث دقيق تر شدن انجام فعاليت مي شوند ؛ پرسش هايي مانند : چه مدت؟ چند تا؟ چه مقدار؟چه اندازه؟ و غيره . چنين پرسش هايي باعث كمي ترشدن فعاليت ها مي شوند . يكي از هدف هاي ما اين است كه بچه ها مشاهدات كيفي خود را به مشاهدات كمي تبديل كنند .
پرسش هاي مقايسه اي : اي پرسش ها دانش آموزان را به سمت مقايسه ي دو كميت ، دو چيز يا دو پديده سوق مي دهند و باعث تبديل آنان به مشاهده گراني دقيق مي شود .
پرسش هاي فعاليت پذير : اين پرسش ها دانش آموزان را به انجام يك فعاليت دعوت         مي كنند و آنان براي پاسخ دادن به اين پرسش ها مجبور به انجام فعاليتي هستند . مثلاً وقتي از دانش آموزان مي پرسيم :
((اگر يخ را حرارت دهيم ، حجم آن چه تغييري مي كند ؟)) دانش آموزبراي پاسخ به آن بايد فعاليت موردنظر را انجام دهد .
بهترين نوع پرسش ها همين پرسش هاي (( فعاليت طلب )) هستند ؛ يعني پرسش هايي كه دانش آموز را به انجام فعاليتي براي پاسخ گويي و درنتيجه يادگيري فعال واميدارد. با وجود آنكه پرسش هاي عمومي به طور كلي مي توانند به ايجاد و تقويت يك يا چند مهارت در دانش آموز بيانجامد ، اما مي توان براي نيل به هريك از مهارت ها ، پرسش هاي اختصاصي هم مطرح كرد كه پاسخ به هركدام از آنها ، دانش آموزان را به يكي ازمهارت ها به طور ويژه مي رساند . پرسش ها را مي توان به دو گروه (( هم گرا )) و (( واگرا )) نيز طبقه بندي كرد .
پرسش هاي  واگرا : پرسش هايي هستند كه از منظره هاي متفاوت مي توانند پاسخ هاي متفاوتي داشته باشند و پاسخ آنها گاهي وابسته به زاويه ي ديد پاسخ دهنده است .
پرسش هاي همگرا : پرسش هايي هستند كه پاسخ مشخص و ثابتي دارند و پاسخ آنها به شرايط مختلف و نظر پاسخ دهنده ندارد .
در مقابل هنر خوب پرسيدن ، هنر خوب پاسخ دادن هم وجود دارد . هر سوال دانش آموز در واقع اعلام آمادگي او را براي يادگيري نشان مي دهد و اين محرك  يادگيري نقطه ي عطف معلم است و
فهرست مطالب
مقدمه:    1
روش هاي ياددهي و يادگيري    1
كار و بحث گروهي    1
روش بارش مغزي    2
پرسش و پاسخ    3
يادگيري فعال - يادگيري  انفعالي    5
نمونه هايي از نظريه هاي يادگيري مؤثر در تعليم و تربيت    6
يادگيري از طريق الگوسازي    12
عوامل موثر در الگوسازي    15
منابع و مآخذ :    17
رووف ، علي ، كارماية معلمان درگذر از ياد دهي به يادگيري، انتشارات مدرسه ، چاپ اول ، 1375    17