معرفی رشته مهندسی پزشکی

موضوع : معرفی رشته مهندسی پزشکی

توضیح: این فایل به صورت ورد و آماده چاپ می باشد

چكيده
در قرن بيستم نوآوري‌هاي تكنولوژي با چنان سرعتي در حال پيشرفت ‌است كه تقريباً در هر زمينه‌اي در زندگي انسان نفوذ كرده است. پيشرفت در مراقبت‌هاي پزشكي نيز بسيار چشم‌گير بوده است كه از جمله علل اصلي آن پيوند بين دو فضاي علمي مهندسي و پزشكي را مي‌توان برشمرد.اين تركيب موجب ايجاد رشته‌اي به نام مهندسي پزشكي گشته است. مهندسي پزشكي را به طور دقيق چنين تعريف كرده‌اند: بكارگيري علوم مهندسي (برق، مكانيك، شيمي و ...) براي درك، تغيير، كنترل و مشاهده عملكرد سيستم‌هاي زنده. در كل مهندسي پزشكي رشته‌اي است كه در آن در زمينه‌ي علوم مهندسي، زيستي و پزشكي تحقيق و فعاليت مي‌شود تا از طريق روش‌هاي تحليلي و تجربي مبتني بر علوم مهندسي سلامت جامعه انساني بهبود يابد.
در اين سمينار ابتدا به بررسي تاريخچه علم پزشكي و سپس مهندسي پزشكي پرداخته و در مورد گرايش‌هاي مختلف آن به تفصيل بحث مي‌كنيم. در آخر مرور كوتاهي بر آمادگي شغلي و زمينه‌هاي كاري آن خواهيم پرداخت.
مقدمه
در قرن بيستم نوآوري‌هاي تكنولوژي با چنان سرعتي در حال پيشرفت ‌است كه تقريباً در هر زمينه‌اي در زندگي انسان نفوذ كرده است. پيشرفت در مراقبت‌هاي پزشكي نيز بسيار چشم‌گير بوده است كه از جمله علل اصلي آن پيوند بين دو فضاي علمي مهندسي و پزشكي را مي‌توان برشمرد.
اين موضوع به خصوص در زمينه پزشكي و خدمات درماني مشاهده مي‌شود.گرچه هنر پزشكي سابقه طولاني دارد اما انقلاب خدمات درماني كه (بر پايه تكنولوژي مي‌باشد و) قادر به انجام محدوده وسيعي از تشخيص‌ها و درمان‌ها است تقريباً جديد مي باشد و موجب بوجود آمدن بيمارستان‌هاي بسيار مدرن به عنوان مراكز تكنولوژيكي ارايه دهنده خدمات درماني مي‌باشد.
از آنجايي كه تكنولوژي چنين اثر بزرگي بر خدمات درماني گذاشته است، متخصصين مهندسي در بسياري از جنبه‌هاي پزشكي درگير شده‌اند. در نتيجه مهندسي پزشكي به عنوان يك تلفيق كننده اين دو تخصص ديناميك ( مهندسي و پزشكي) به وجود آمده است و هدف اصلي آن مقابله با امراض و بيماري‌ها از طريق فراهم آوردن وسايلي (مانند بيوسنسور‌ها ، بيو‌مواد‌ها ، پردازش‌گر‌هاي تصوير و هوش‌مصنوعي) در جهت تحقيق ، تشخيص و درمان به وسيله متخصصان درماني مي‌باشد. بنابراين مهندسان پزشك اعضاي جديد جامعه پزشكي هستند كه به دنبال راه‌حل‌هاي جديد براي مسايل پيچيده‌اي كه جامعه مدرن امروزي با آن روبروست مي باشند.
در كشور ما هم وابستگي روزافزون به تكنولوژي مدرن درماني و پيچيده‌تر شدن انواع تجهيزات بيمارستاني و طبعاً راه‌اندازي و نگهداري از آن‌ها در مجموع باعث شده كه جامعه پزشكي و درماني ما شناخت بيشتري نسبت به رشته مهندسي پيدا كنند و نياز كشور به فارغ التحصيلان اين رشته به شدت افزايش يابد. از اين رو توسعه مهندسي پزشكي در گرايش‌هاي مختلف  آن (بيومتريال، بيومكانيك، بيوالكتريك)يك امر اجتناب ناپذير به نظر مي‌رسد.
در اين سمينار مروري بر نقش تكنولوژي در خدمات درماني در جامعه امروزي و همچنين نقش مهندسان پزشكي در حال حاضر خواهيم داشت.
1- تاريخچه علم پزشكي
1-1- سيستم درماني قديم
انسان‌هاي اوليه بيماري‌ها را ناشي از اعمال خدايان و ارواح مي دانستند.در نتيجه درمان آنها را كار پزشكان جادو‌گر مي‌دانستند.گرچه جادو يك جز جدانشدني از مراحل درماني بود اما هنر و عمل اين پزشكان جادوگر تنها محدود به متافيزيك نمي‌شد. اين افراد با استفاده از غريزه شخصي و تجارب گذشته دانش اوليه‌اي را بر پايه قوانين تجربي بنا مي‌كردند. براي مثال از همين طريق اعمالي مانند جا انداختن استخوان ها و استفاده از گياهان دارويي يا اعمال جراحي پيشرفت‌كرد. همان گونه كه انسان هاي اوليه ياد گرفتند كه بعضي گياهان قابل خوردن و كاشت هستند پزشكان اوليه هم طبيعت بعضي از بيماريها را مشاهده و درك كردند و آنها را به نسلهاي بعد خود انتقال دادند.
شواهد نشان مي‌دهد كه پزشكان اوليه علاوه بر درمان ساده ، به اعمالي از قبيل جراحي هم علاقه‌مند بودند. استخوانهاي جمجمه سوراخ‌شده كه در نواحي مختلف اروپا ، آسيا و آمريكاي جنوبي كشف شده‌اند شاهد اين مطلب مي‌باشد. اين سوراخ‌ها بر روي استخوان با وسايل محكمي براي دسترسي به مغز ايجاد شده‌بودند. به نظر مي‌رسد كه هدف عمده اين اعمال جراحي جادو و باورهاي ديني بوده‌است. احتمالاً بر اين باور بوده‌اند كه اين پروسه منجر به آزاد كردن افكار و گازهاي بد و شيطاني از مغز كه منشا دردهاي شديد سر( مانند ميگرن) و يا حملات مغزي كه منجر به از حال رفتن شخص (مانند صرع) مي‌شود ، بوده است. بعضي از اين بيماران پس از عمل زنده‌مي‌ماندند . شاهد اين مطلب لبه‌هاي صاف شده استخوان سر در محل سوراخ مي‌باشد كه نشان مي‌دهد استخوان پس از جراحي مجدداً رشد كرده ‌است. انسان‌هاي زنده مانده پس از عمل هم به جايگاه خاصي از تقدس دست مي‌يافتند به طوري كه فرضاً تكه هايي از استخوان جمجمه آنها به عنوان طلسم دور كننده حملات تشنجي به ‌كار مي رفت. اين شروعي براي تلفيق پزشكي در فرهنگ و جوامع بشري بوده‌است.
جالب است كه به سرنوشت بعضي از اين پزشكان موفق هم اشاره شود. براي مثال مصري‌ها ايمهوتپ  (معمار اولين هرم در BC 3000 ) را براي قرنها محترم مي‌شمردند البته نه براي اينكه او سازنده هرم بود بلكه به اين خاطر كه يك پزشك بود.
كلمه ايمهوتپ به اين معني است كه شخصي كه ورودش موجب آرامش مي‌شود.  دليل اين نامگذاري اين بود كه او به بيماران سر مي زد تا به آنها خواب راحت بدهد.
فهرست مطالب
معرفي رشته مهندسي پزشكي
مقدمه 4   
1-    تاريخچه علم پزشكي 6
1-1- سيستم درماني قديم 6
1-2- سيستم درماني مدرن13
2- مهندس پزشك كيست؟  16
3- زمينه‌هاي كار در مهندسي پزشكي 20
3-1- فعاليت هاي ويژه  23
4- حوزه‌هاي تخصصي مهندسي پزشكي 26
4-1- تقسيم بندي كلاسيك
4-1-1- بيوالكتريك
4-1-2- بيومكانيك 30
4-1-3- بيومتريال
4-2- حوزه‌هاي تخصصي جديد   34
4-2-1- بيواينسترومنت( ابزار دقيق)  35
4-2-2- بيوسيستم‌ها 35
4-2-3- فيزيولوژي سيستمها38
4-2-4- مهندسي كلينيكي 38
4-2-5- مهندسي ارتوپدي و توانبخشي  39
4-2-6- بيولوژي محاسباتي 41
4-2-7- مهندسي سلولي و ملكولي42
4-2-8- مهندسي سلول و بافت  43
4-3- رابطه متقابل ميان حوزه‌هاي تخصصي
5- مهندسان پزشكي كجا كار مي‌كنند؟
5-1- آمادگي شغلي  46
5-2- موارد كاربردي در برنامه‌هاي آينده مهندسي پزشكي                    46    5-3- جوامع پيشرفته 47
5-3-1- موسسه مهندسي پزشكي و بيولوژيكي آمريكا 47
5-3-2- جامعه مهندسي بيولوژي و پزشكي در IEEE‌(EMBS)   47
5-3-3- فدراسيون بين‌المللي مهندسي پزشكي و بيولوژي    48
5-4- مهندسي پزشكي در ايران 48
5-4-1- بيوالكتريك در دانشگا‌ه‌هاي ايران 48
5-4-2- بيومكانيك در دانشگاه‌هاي ايران 49
5-4-3- بيومتريال در دانشگاه‌هاي ايران
5-5- ماهنامه مهندسي پزشكي   54       
ضميمه1) سيلابس درسي كارشناسي مهندسي پزشكي گرايش بيوالكتريك
ضميمه2) سيلابس درسي كارشناسي مهندسي پزشكي گرايش بيومكانيك
ضميمه3) سيلابس درسي كارشناسي مهندسي پزشكي گرايش بيومواد
منابع