مباني نظري و پيشينه پژوهش (فصل دو)رفتار مدیریت سود و بازده سهام

1-2- مقدمه:    13
2-2)مفهوم سود گزارش شده و سود واقعی    14
3-2)مفهوم کیفیت سود در بحث مدیریت سود    15
1-3-2)عناصر تأثيرگذار بركيفيت سود    16
1-1-3-2)روشهاي مورد استفاده حسابداري    16
2-1-3-2)درجه اطمينان برآوردهاي حسابداري    18
3-1-3-2)قابليت اعتماد سود    19
4-1-3-2)ساختار سرمايه    20
5-1-3-2)حفظ و نگهداشت سرمايه    20
6-1-3-2)هزينههاي اختياري    22
7-1-3-2)ويژگي(كيفيت)مديريت    22
8-1-3-2)ويژگيهاي مالي    23
9-1-3-2)عوامل سياسي و اقتصادي    24
2-3-2)روشهاي ارزيابي كيفيت سود    25
3-3-2)كاربرد تجزيه و تحليل عناصر صورتهاي مالي مرتبط با بحث مدیریت سود    25
1-3-3-2)تجزيه و تحليل ترازنامه    26
2-3-3-2)تجزيه و تحليل صورت جريان وجوه نقد    27
4-2)صورت جريان وجوه نقد و حسابداري تعهدي    29
5-2)اهميت اطلاعات مبتني بر جريانهاي نقدي در ارزيابي واحدهای انتفاعی    30
6-2)مبانی نظری مربوط به مديريت سود    31
1-6-2)فرضیه طرح پاداش    35
2-6-2)فرضیه قرارداد بدهی    36
3-6-2)فرضیه هزینه سیاسی    37
4-6-2)تئوری نمایندگی    38
5-6-2)انواع قراردادها و نظريه نمايندگي    42
1-5-6-2)قرارداد برمبناي رفتار يا زمان    43
2-5-6-2)قرارداد برمبناي نتيجه يا محرك    43
6-6-2)هموار سازي سود    44
1-6-6-2)انگيزههاي هموارسازي سود    46
2-6-6-2)ابعاد هموارسازي سود    48
3-6-6-2)روشهای هموارسازی سود    49
1-3-6-6-2)تنظيم زمان معامله    49
2-3-6-6-2)روشهاي تسهيم هزينه    50
4-6-6-2)انواع هموارسازي سود    50
7-6-2)حسابداري تعديلات جامع    52
8-6-2)حساب سازي    52
9-6-2)مديريت سود خوب در برابر مديريت سود بد    53
10-6-2)مدیریت سود و تقلب حسابداری    54
11-6-2)نقش مدیریت و کمیته حسابرسی در ارتباط با مدیریت سود    54
12-6-2)مدلهای اندازهگیری مدیریت سود    55
1-12-6-2)مدل جمع اقلام تعهدی اختیاری(مدل جونز،1991)    55
2-12-6-2)مدل اقلام تعهدی یگانه    59
3-12-6-2)مدل جمع اقلام تعهدی    60
4-12-6-2)مدل توزیعی    62
7-2)مبانی نظری مربوط به بازده سهام    64
8-2)شرکتهای فرعی، اصلی و گروه    69
9-2)پیشینه پژوهش    71
1-9-2)پژوهشهای خارجی:    71
2-9-2)پژوهشهای داخلی:    76


1-2- مقدمه:
به يك تعبير ساده، حسابداري زبان تجارت است. حسابداران با استفاده از مفاهيم، قواعد و روش¬هاي خاص، اطلاعات اقتصادي مربوط به يك واحد اقتصادي را در قالب گزارش¬های حسابداري در اختيار استفاده¬كنندگان قرار مي¬دهند تا آنان بتوانند بر مبناي اين اطلاعات اقدام به قضاوت و تصميم¬گيري آگاهانه بنمايند. گزارش سود و زيان يك واحد اقتصادي از انواع اطلاعاتي است كه حسابداران تهيه مي¬كنند و مورد توجه ويژه استفاده كنندگان قرار مي گيرد.                                                  
در خط آخر گزارش سود و زيان، مبلغ سود خالص واحد اقتصادي ارائه مي¬شود. اين رقم چكيده عملكرد يك واحد اقتصادي را نشان مي¬دهد. استفاده كنندگان مي¬توانند بر پايه رقم سودي كه حسابداران گزارش مي¬كنند چشم اندازي به عملكرد واحد تجاری و دورنماي آن در آينده داشته باشند. از سوی ديگر يكي از ويژگي¬هاي مهم گزارش¬های حسابداري، مقايسه پذيري آن با گزارش¬های مربوط به واحدهاي مشابه و با گزارش¬های قبلي واحد اقتصادي مورد نظر مي¬باشد. اگر نتايج عملكرد اقتصادي در يك دوره با يك رقم خاص به نام«سود حسابداري»گزارش ¬شود، اين امكان وجود دارد كه نتيجه عملكرد اقتصادي يك واحد تجاري با نتيجه عملكرد واحد تجاری در دوره معين و يا با نتيجه عملكرد اقتصادي همان واحد تجاري با واحدهاي تجاري ديگر مقايسه شود. اما اين پرسش مهم مطرح است كه آيا همه ويژگي¬هاي عملكردي واحد اقتصادي در رقم سود حسابداري بازتاب مي¬يابد؟ آيا مواردي مثل ريسك تجاري شركت كه در تصميم¬های سرمايه گذاران مورد توجه قرار مي¬گيرد، در رقم سود خالص منعكس مي¬شود؟ يا اينكه رقم سود خالص به تنهايي در بيان پاره¬اي ويژگي¬هاي عملكردي مهم، خصوصا ويژگي¬هاي غير كمي ناتوان است؟
در شرايط متغير اقتصادي، خلاصه كردن نتايج عملكرد يك دوره در يك شكل متحد و يكسان تقريباً ناممكن است. علاوه براين صورت¬هاي مالي ماهيتاً چند منظوره هستند و به اين دليل به گونه¬اي طراحي شده اند تا نياز طيف گسترده¬اي از استفاده¬كنندگان را برآورده نمايند. لذا تنها يك رقم سود گزارش شده براي همه استفاده كنندگان از صورت¬هاي مالي با معنا نيست. از اين رو تحليل¬گران مالي، براي رسيدن به رقم سود واقعی، سود خالص گزاش شده را تعديل مي¬كنند.
مسأله مهم دیگری که استفاده کنندگان از صورت¬های مالی با آن مواجه هستند، بالاخص آن دسته از آنهایی که معیار ارزیابیشان از عملكرد شرکت¬ها فقط سود خالص گزارش شده آنهاست، پدیده«مدیریت سود»می باشد. محاسبه سود خالص يك واحد انتفاعي متأثراز روش¬ها و برآوردهاي حسابداري است. اختيار عمل مديران در استفاده از اصول تحقق و تطابق، برآورد و پيش بيني و همچنين اعمال روش-هايي نظير تغيير روش ارزيابي موجودي كالا، استهلاك سرقفلي، هزينه جاري يا سرمايه¬اي تلقي كردن هزينه¬هاي تحقيق و توسعه و تعيين هزينه مطالبات مشكوك الوصول از جمله مواردي هستند كه مديران مي¬توانند از طريق اعمال آنها سود را تغيير دهند. از يك طرف بدليل آگاهي بيشتر آنها از شركت، انتظارمي رود بگونه¬اي اطلاعات تهيه و ارايه شود كه وضعيت شركت را به بهترين نحو منعكس كند. از طرف ديگر بنابه دلايلی نظير ابقاء در شركت، دريافت پاداش و... مديريت واحد انتفاعي خواسته يا ناخواسته ممكن است با دستكاري سود، وضعيت شركت را مطلوب جلوه دهد. تحت چنين شرايطي سود واقعي با سود گزارش شده در صورت¬هاي مالي مغايرت خواهد داشت. بنابراين آن دسته از شركت¬هايي كه قصد سرمايه گذاري در شركت¬هاي ديگر را دارند در ارزيابي تخصيص منابع مالي خود در شركت¬هاي فوق، بايستي علاوه بر كميت سود، رفتارهای مدیریت سود آن شركت-ها را نيز مدنظر قرار بدهند.                                                           
                                                  
2-2)مفهوم سود گزارش شده و سود واقعی
از نظر اغلب تحليلگران مالي، سود واقعي برای يك شركت وجود دارد. اگر چنين باشد پس چگونه ممكن است از يك مجموعه عوامل و حقايق واحد تجاری، مندرج در گزارش¬هاي مورد قبول، ارقام متفاوتي براي سود ارائه شود؟ علت اين است كه براي سود خالص واقعي تنها يك رقم وجود ندارد. زيرا فرايند اندازه¬گيري سود بر پايه برآوردها و پيش¬بيني¬هاي زيادي درباره نتايج وقايع آتي قرار دارد. همچنين در حسابداري طيفي از روش¬هاي قابل قبول وجود دارد كه هر يك باعث مي¬شود تا رقم¬هاي متفاوتي براي سود، گزارش شود.                                                                                  
سود واقعي به تعبير هيأت استانداردهاي حسابداري مالي(كه در پيرامون واژه اهميت ذكر شده) به شرح زير است: