ادبیات تحقیق و پیشینه پژوهش تعاریف و مفاهیم توسعه روستایی(فصل دوم)

2-1- مقدمه    10
2-2- بخش اول: تعاریف و مفاهیم توسعه روستایی    10
2-2-1- توسعه    10
2-2-2- توسعه روستایی    13
2-2-3- تعریف روستا    15
2-2-4- خصلت های جامعه روستایی    19
2-2-5- توسعه پایدار روستایی    21
2-2-6- توسعه همه جانبه روستایی    21
2-2-6-1- پیش شرط های لازم جهت توسعه همه جانبه روستایی    22
2-2-6-2- ویژگی¬های توسعه همه جانبه روستایی از نظر متفکران جهان سوم    22
2-2-6-3- انتقاد بردیدگاه توسعه یکپارچه روستایی    23
2-2-7- عمران روستایی    23
2-3- بخش دوم: اهمیت بخش روستایی    24
2-3-1- اهمیت و جایگاه بخش روستایی در فرآیند توسعه    24
2-3-2- جایگاه و اهمیت بخش روستایی از نظر اقتصادی    25
2-3-3- اهمیت بخش روستایی به عنوان تولیدکننده مواد غذایی    25
2-3-4- اهمیت بخش کشاورزی در تولید مواد اولیه مورد نیاز بخش صنعت    26
2-3-5- اهداف توسعه روستایی    27
2-3-6- برنامه¬ریزی روستایی    27
2-3-7- اجزای توسعه روستایی    28
2-3-8- مفهوم برنامه¬ریزی    29
2-3-9- انواع برنامه های توسعه روستایی    30
2-3-9-1- تقسیم برنامه از نظر ماهیت موضوع    30
2-3-9-2- تقسیم برنامه ها از نظر هدف    30
2-3-9-3- تقسیم برنامه از نظر طول اجرای برنامه    30
2-4- بخش سوم: پیش نگاشته¬ها    32
2-5- بخش چهارم: چهارچوب نظری    37

 
2-1- مقدمه:
   گام اول به منظور شناخت و تبیین درست هر مفهوم ارائه تعریفی روشن از آن است. معمولاً تعاریفی که متخصصان برای یک موضوع و مبحث خاص مطرح می¬کنند، تا حدود زیادی بیانگر ویژگی¬های آن مبحث بوده و می¬تواند ویژگی¬های آن را تا حد قابل قبولی مطرح نماید. به همین منظور به بیان تعاریف و مفاهیمی پرداخته می¬شود که توسط کارشناسان این فن ارائه شده است. از این رو برای سنجش درجه توسعه¬یافتگی روستایی و رتبه¬بندی روستاها از نظر توسعه¬یافتگی، کارشناسان این فن شاخص¬ها و معیارهای متعددی را مطرح کرده¬اند و مورد آزمون قرار داده¬اند. توسعه روستایی یک مفهوم پیچیده است و دیدگاه مشترک در میان دانشمندان در مورد ابعاد آن وجود ندارد و پارامترها و شاخص های مختلفی برای تعیین درجه توسعه¬یافتگی پیشنهاد شده است .وجود چنین تعاریف گوناگونی دال بر گستردگی و اهمیت موضوع بوده و این که از زوایای متفاوت می¬توان به توسعه روستایی نگریست.
   در تحقیق حاضر سعی شده است با توجه به طرح مسئله و اهداف تحقیق، مفاهیم مرتبط با موضوع تحقیق در چهار بخش مورد بررسی قرار گیرد. ابتدا در بخش اول با استفاده از منابع و متون معتبر مفاهیم توسعه، روستا، توسعه روستایی بیان گردید. در بخش دوم به تعریف برنامه¬ریزی روستایی و اهمیت روستا مورد بررسی قرار گرفت. سپس در بخش سوم به بررسی مطالعات انجام شده در ایران و سایر کشورهای جهان اختصاص دارد و در بخش چهارم نیز چارچوب نظری تحقیق تدوین گردید.

2-2- بخش اول: تعاریف و مفاهیم توسعه روستایی
2-2-1- توسعه
   واژه توسعه  در لغت به معنای خروج از لفاف است. در قالب نظریه نوسازی، لفاف همان جامعه سنتی و فرهنگ و ارزش¬های مربوط به آن است که جوامع برای متجدد شدن باید از این مرحله سنتی خارج شوند (ازکیا، غفاری، 1384). توسعه عبارت است از وسعت دادن یک پدیده در ابعاد مختلف که جامعیت داشته و دربرگیرنده توسعه اقتصادی، سیاسی، فرهنگی و تغییرات رفتار نیز می¬باشد. توسعه اساسا یک عملکرد انسانی است که در آن وضعیت مردم در همه نواحی جغرافیایی بهبود با سایر کشورها در سطوح بین المللی مطرح می¬گردد. لذا توسعه نتیجه برنامه¬ریزی در یک مقطع زمانی و در مکان معین و در ابعاد مختلف است که در صورت شناخت و تبیین درست پدیده¬های مورد نظر و برنامه¬ریزی بهینه، تحقیق امر توسعه به مفهوم واقعی آن(ابعاد کمی و کیفی) امکان¬پذیر خواهد بود (مولایی، 1380). در تعریف توسعه نکاتی را باید مد نظر داشت که مهم¬ترین آنها عبارتند از این است: اولا، توسعه را مقوله¬ای ارزشی محسوب کنیم، ثانیا،آن را جریانی چند بعدی و پیچیده بدانیم ثالثا، به ارتباط و نزدیکی آن با مفهوم بهبود  توجه داشته باشیم.
دانشمندان علوم اجتماعی از توسعه تعاریف متعددی ارائه کرده¬اند که به برخی از آنها اشاره می شود:
مایکل تودارو  معتقد است که توسعه را باید جریانی چند بعدی دانست که مستلزم تغییرات اساسی در ساخت اجتماعی، طرز تلقی عامه مردم و نهادهای ملی و نیز تسریع رشد اقتصادی، کاهش نابرابری و ریشه¬کن کردن فقر مطلق است. توسعه باید در اصل نشان دهد که مجموعه نظام اجتماعی، هماهنگ با نیازهای متنوع اساسی و خواسته¬های افراد و گروه-های اجتماعی در داخل نظام، از حالت نامطلوب زندگی گذشته خارج شده و به سوی وضع یا حالتی از زندگی که از نظر مادی و معنوی بهتر است، سوق می¬آبد (ازکیا و غفاری، 1384 به نقل از تودارو،1366).
  برنشتاین  می گوید: تلاش برای ایجاد توسعه بار ارزشی به همراه دارد که کمتر کسی با آن مخالف است. اشتیاق برای غلبه بر سوء تغذیه، فقر و بیماری که از شایع¬ترین و مهم-ترین دردهای بشری هستند از جمله اهداف توسعه به شمار می-رود.
دادلی سیرز  رئیس موسسه اطلاعات توسعه¬ای دانشگاه ساسکن، توسعه را جریانی چند بعدی میداند که تجدید سازمان و سمت گیری متفاوت کل نظام اقتصادی_اجتماعی را به همراه دارد. به عقیده وی توسعه علاوه بر بهبود میزان تولید و درآمد، شامل دگرگونی اساسی در ساخت¬های نهادی،اجتماعی، اداری و همچنین ایستارها و وجه نظر¬های مردم است. توسعه در بسیاری از موارد حتی عادات و رسوم و عقاید مردم را نیز در بر می-گیرد (ازکیا و غفاری، 1384 به نقل از ازکیا،1367).